Fundacja Las Naturalny przystąpiła do realizacji projektu kontroli społecznej pn. Monitoring zarządzania obszarem Puszczy Boreckiej. Projekt w swoich założeniach przewiduje prześledzenie oraz upublicznienie dobrych oraz złych praktyk w gospodarowania lasami Puszczy Boreckiej w kontekście ochrony stanowisk cennych gatunków oraz siedlisk. Przewidziano również kontrolę funkcjonowania Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie w celu sprawdzenia czy występują nieprawidłowości w wydawaniu decyzji dotyczących ochrony przyrody w Puszczy Boreckiej.
Fundacja Las Naturalny biorąc pod uwagę utrwalony w opinii publicznej negatywny wydźwięk działań prowadzonych przez organizacje ekologiczne, określanych mianem ekointerwencji, przewidziała większe zaangażowanie samych jednostek monitorowanych jakimi są Nadleśnictwo Borki, Nadleśnictwo Czerwony Dwór oraz Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie. Uwzględniono bowiem potrzebę rozwiązywania problemów nie tylko poprzez unaocznianie nieprawidłowości przy użyciu instrumentów prawnych dostępnych w nowoczesnym społeczeństwie obywatelskim ale także poprzez nakierowywanie jednostek monitorowanych ku naprawie błędów i wskazywaniu kierunku jakim należy postępować by osiągnąć zmianę na lepsze.
W tym celu przewidziano spotkania konsultacyjno- informacyjne w trakcie których przy udziale przedstawicieli Lasów Państwowych, uznanych przedstawicieli nauk przyrodniczych i leśnictwa oraz Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie zostaną zaprezentowane wyniki kontroli, przekazane propozycje zmian systemowych w funkcjonowaniu monitorowanych podmiotów i przekazane pakiety wskazówek do ewentualnego wdrożenia. W trakcie trwania projektu będą dokumentowane i upubliczniane reakcje jednostek monitorowanych na działania przewidziane w projekcie, począwszy już od momentu udostępniania informacji publicznej a zakończywszy na ewaluacji.
Projekt pn. Monitoring zarządzania obszarem Puszczy Boreckiej w swoich założeniach przewiduje wykonywanie oględzin terenowych siedlisk i stanowisk gatunków narażonych na pogorszenie dobrostanu w wyniku źle prowadzonych prac gospodarczych oraz zaniedbań wynikających z opieszałości w zatwierdzaniu planów jak i decyzji administracyjnych dotyczących ochrony przyrody. Do gatunków ujętych w projekcie należą ptaki drapieżne wymagające wyznaczania stref ochronnych- orlik krzykliwy i rybołów. Granice stref ochronnych tych gatunków jak też gatunku bociana czarnego często nie pokrywają się z rzeczywistymi potrzebami ptaków. Zdarzają się przypadki wykonywania wycinki drzew w bliskim sąsiedztwie gniazdujących ptaków co może skutkować utratą lęgu. Ponadto przewidziano obserwację wpływu gospodarki leśnej na wymierające gatunki dzięcioła trójpalczastego i białogrzbietego których populacja została oszacowana odpowiednio na 18 i 5 osobników na obszarze całej Puszczy Boreckiej. Obydwa gatunki wyspecjalizowały się w żerowaniu oraz wyznaczaniu swoich rewirów na siedliskach z dużą ilością zamierających bądź martwych drzew których obecność w lesie koliduje z potrzebami współczesnej gospodarki leśnej. Założenia zasad hodowli lasu często nie przystają do potrzeb ochrony gatunkowej i wymagają ograniczeń bądź opracowania rozwiązań kompromisowych.
Wśród siedlisk objętych monitoringiem pod kątem wpływu prac leśnych na ich stan ochrony ujęto między innymi siedliska priorytetowe Natura 2000- borealne świerczyny bagienne- siedliska spotykane w Polsce w wąskim pasie Warmii i Mazur oraz Podlasia. Są to siedliska w których według wskazań państwowych organów ochrony przyrody, nie należy wykonywać prac gospodarczych bądź ograniczać je do potrzeb ochrony samego siedliska.
Bardzo istotnym działaniem jakie zawarto w projekcie jest monitoring stanowisk rzadkiego porostu- granicznika płucnika. Porost ten będąc gatunkiem wskaźnikowym dla puszczańskich lasów, które zachowały naturalną strukturę ekosystemów oraz będąc gatunkiem parasolowym dla innych chronionych gatunków i siedlisk znalazł w Puszczy Boreckiej dogodne warunki do życia. Każde stwierdzone stanowisko granicznika płucnika wymaga wyznaczenia 50 metrowej strefy ochronnej w której nie można wykonywać prac leśnych. Niestety strefy ochronne, pomimo zgłoszenia do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska potrzeby ich zatwierdzenia wciąż nie są ustanowione. Wejście w życie decyzji o ustanowieniu stref ochronnych granicznika płucnika wiąże się z wyłączeniem z użytkowania cennych fragmentów Puszczy Boreckiej. Cennych również z gospodarczego punku widzenia.
Projekt pn. Monitoring zarządzania obszarem Puszczy Boreckiej rozpoczęty dnia 2 marca 2015r. realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowany z Funduszy EOG zostanie oficjalnie ukończony 31 grudnia 2015. Jego kontynuacja przewidziana na lata 2016-2017 będzie realizowana ze środków dostępnych w zasobach organizacji Fundacja Las Naturalny oraz zewnętrznych źródeł finansowania.
Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG